Δευτέρα 28 Ιουνίου 2010

Παρασκευή 14 Μαΐου 2010

www.silantito.wordpress.com

Σύλλογος Αντιμετώπισης Τοξικοεξάρτησης

Σάββατο 1 Μαΐου 2010

ΗΜΕΡΙΔΑ ΘΗΣΕΑ 8 ΜΑΙΟΥ 2010

Σωματείο
Δήμος Καλλιθέας Για την αντιμετώπιση
των εξαρτήσεων

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ



Το Πρόγραμμα απεξάρτησης «ΘΗΣΕΑΣ», του Δήμου Καλλιθέας, το μοναδικό μέχρι σήμερα που δημιουργήθηκε από δημοτική αρχή, γιορτάζει τα 20 χρόνια λειτουργίας του.

Το Σάββατο 8 Μαΐου 2010 οργανώνει ημερίδα με θέμα:

«Κέντρα Απεξάρτησης - Δίαυλοι επικοινωνίας»

στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, από τις 9:30 π.μ. έως τις 18:30 μ.μ.

Στόχος μας είναι να αναπτύξουμε τον προβληματισμό μας σχετικά με την επικοινωνία των προγραμμάτων απεξάρτησης με την κοινωνία αλλά και μεταξύ μας ως δομές, φιλοσοφίες και πρακτικές.

Στη διοργάνωση συμμετέχει και ο Σ.Α.Τ, ο Σύλλογος Οικογένειας, εφόσον το πρόγραμμά μας θεωρεί τη συμμετοχή της οικογένειας αναπόσπαστο κρίκο της θεραπευτικής διαδικασίας.

Σας καλούμε να συμμετάσχετε καθώς η ενεργός παρουσία σας είναι απαραίτητη για την εμπράγματη υλοποίηση της θεματικής μας.

Είσοδος ελεύθερη.

Στο τέλος της ημερίδας θα χορηγηθεί βεβαίωση παρακολούθησης.



 Το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο βρίσκεται στην οδό Ελ. Βενιζέλου (Θησέως) 70, Καλλιθέα.




________________________________________________________
Αραπάκη 33, Καλλιθέα 17676, e-mail : somthiseas@msn.com
Τηλέφωνο : 210-95.87.117, FAX : 210-95.91.282


Πρόγραμμα Ημερίδας


10:00-11:00 Τουρνουά Μπάσκετ μεταξύ των ομάδων της «Διάβασης», του «18 Άνω» και του «ΘΗΣΕΑ».

11:00-11:30 Διάλειμμα – καφές.

11:30-12:00 Χαιρετισμοί – Ομιλίες.

12:00-14:00 Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με εκπροσώπους των θεραπευτικών Προγραμμάτων «ΚΕ.Θ.Ε.Α.», «18 Άνω» «Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων Ελαιώνα Θήβας» και «ΘΗΣΕΑ».

14:00-15:00 Διάλειμμα – Γεύμα.

15:00-16:00 Ομάδες εργασίας με τη συμμετοχή μελών από τα Προγράμματα οικογένειας.

16:00-16:30 Διανομή των αποτελεσμάτων των Ομάδων εργασίας.

16:30-17:00 Διάλειμμα – Καφές.

17:00-17:15 Προβολή ντοκιμαντέρ «Γκολ στη φτώχεια».

17:15-18:15 Εισήγηση των μελών της οργάνωσης «Διογένης».

18:15-18:30 Κλείσιμο ημερίδας.

Τρίτη 16 Μαρτίου 2010

Ένα αλλιώτικο Σάββατο…

«Απεξάρτηση πίσω απ’ τα κάγκελα»… Αυτός ήταν ο τίτλος της ημερίδας, μέσω της οποίας είχα πρωτοενημερωθεί για το ότι λειτουργεί πρόγραμμα απεξάρτησης εντός των φυλακών. Το πρόγραμμα υπάγεται στο ΚΕΘΕΑ, λειτουργεί στις φυλακές της Θήβας και απευθύνεται σε εξαρτημένους κρατούμενους.
Στις 31 Ιανουαρίου 2010, η ομάδα του Θησέα που αποτελείται από την Αθηνά, το Γιάννη, το Νίκο και τον Αντώνη, πέρασε από τη φάση της Θεραπείας στη φάση της Προεπανένταξης. Το πέρασμα έγινε, όπως συνηθίζεται στο Θησέα, με το ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης. Η ομάδα αυτή, με συντονίστριες τη γράφουσα και την Εμμανουέλα Κρασανάκη, παρουσίασε το Μάγο του Οζ.
Εκείνη τη μέρα λοιπόν, λάβαμε από την Κριστίν – η οποία είναι θεραπεύτρια στο πρόγραμμα απεξάρτησης των φυλακών και την οποία ευχαριστούμε θερμά – μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόσκληση: να παρουσιάσουμε τη δουλειά αυτή στα μέλη που παρακολουθούν το πρόγραμμα απεξάρτησης στις φυλακές της Θήβας. Η ομάδα ανταποκρίθηκε με ενθουσιασμό στο κάλεσμα – και αυτό τελικά ίσως είναι και το πιο σημαντικό – και να ‘μαστε!
Σάββατο 13 Μαρτίου, 8.15. Ραντεβού στο σταθμό του ηλεκτρικού Κ. Πατήσια. Οι τέσσερις «πρωταγωνιστές»: Αθηνά, Γιάννης, Νίκος, Αντώνης.
Οι τέσσερις θεραπεύτριες του Θησέα: Τζούλια, Ευγενία, Βίκυ, Εμμανουέλα
Οι δύο θεραπεύτριες του προγράμματος των φυλακών: Κριστίν και Μαρία
Δύο φίλοι και πολύτιμοι βοηθοί στο στήσιμο της παράστασης, η Νικολέτα και ο Στέλιος.
Τα σκηνικά μας αντικείμενα σε σχάρες και πορτ-μπαγκάζ… και τα τρία αυτοκίνητα αναχωρούν!
Η υποδοχή ήταν ζεστή και οι – απαραίτητες – ελεγκτικές διαδικασίες, περιορίστηκαν στο ελάχιστο. Ο χώρος στον οποίο η ομάδα παρουσίασε την παράσταση, ήταν ένας όμορφος, φωτεινός χώρος, επενδυμένος με δημιουργίες των κρατουμένων. Σε γενικές γραμμές, αν εξαιρέσει κανείς το συρματόπλεγμα, νομίζω ότι πήραμε μια πολύ light γεύση του περιβάλλοντος των φυλακών…. Ίσως λειτούργησε «ελαφρυντικά» το γεγονός ότι βρεθήκαμε σε ένα χώρο όπου ήταν έντονο το στοιχείο της συνύπαρξης ενός θεραπευτικού φορέα με ένα σωφρονιστικό.
Την πραγματική διάσταση της όλης εμπειρίας, εγώ προσωπικά την αισθάνθηκα στο τέλος, όταν όλοι μαζί, «οικοδεσπότες» και «φιλοξενούμενοι» κάναμε έναν μεγάλο κύκλο και καταθέσαμε κάποιες σκέψεις και συναισθήματα για όλο αυτό που μοιραστήκαμε.
Εκεί συνειδητοποίησα τη σημασία που έχει για αυτούς τους ανθρώπους ένα ερέθισμα που έρχεται από τον έξω κόσμο. Το να δουν πρόσωπα καινούρια. Το να ακούσουν μια άλλη ιστορία. Το να δεχτούν κάτι, που τους προσφέρεται από άτομα που κάνουν την ίδια προσπάθεια, σε ένα άλλο πλαίσιο. Το να τους γεννηθούν νέες απορίες και σκέψεις. Το να τους απλώσει κάποιος το χέρι…
Εκεί συνειδητοποίησα και τη σημασία που έχει για όλους εμάς μια τέτοια πρωτοβουλία, τόσο για τα μέλη του προγράμματος όσο και για όλους όσοι συνοδεύσαμε την ομάδα. Το να δούμε τα πράγματα από την «άλλη» μεριά του τοίχου – ή μήπως του συρματοπλέγματος; Το να προσφέρουμε και να πάρουμε κάτι σε μια άγνωστη για εμάς συνθήκη. Το να πάρουμε θάρρος από ανθρώπους που αγωνίζονται σκληρά. Το να εκτιμήσουμε τα αυτονόητα.
Εκείνο το αλλιώτικο Σάββατο, σε εκείνο τον αλλιώτικο χώρο, επιβεβαίωσα για μια φορά ακόμα την πολύτιμη γνώση και αίσθηση ότι η ΤΕΧΝΗ είναι ένας χώρος συνάντησης, επαφής, γνήσιας επικοινωνίας, δημιουργίας, έκφρασης, ανθρωπιάς…. Εις το επανιδείν.
Βίκυ Βάββα
Υ.Γ. Στο πρόγραμμα των φυλακών βρίσκονται και τέσσερις γυναίκες. Μετά βίας πήραν άδεια να παρακολουθήσουν την παράσταση, καθώς απαγορεύεται ρητά να συνυπάρξουν με τους άντρες σε οποιαδήποτε διαδικασία. Με το τέλος της παράστασης, η αρχιφύλακας τις πήρε άρον άρον. Δεν ακούσαμε ούτε τη φωνή τους… Θα το θέλαμε…

Πέμπτη 11 Μαρτίου 2010

Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΩΣ «ΜΕΤΑΒΑΣΗ» : ΟΛΟΚΛΗΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

Η τέχνη εισάγει στη θεραπεία της τοξικοεξάρτησης νέους συμβολισμούς και μέσα από βιωματικές διαδικασίες βοηθά τον θεραπευόμενο να δημιουργήσει μια καινούρια σχέση με τον εαυτό του και τον κόσμο. Ειδικότερα η δραματοθεραπεία χρησιμοποιεί το δράμα, τη μεταφορά και το συμβολισμό με στόχο την προσωπική ανάπτυξη, τη θεραπεία και την αλλαγή.
Η θεραπευτική παράσταση είναι η διεργασία την οποία συνθέτουν ο προσδιορισμός των αναγκών, η πρόβα, η παρουσίαση και η απεμπλοκή στο πλαίσιο της δραματοθεραπείας. Η παράσταση μπορεί να βασίζεται σε ορισμένο θεατρικό έργο ή σε υλικό των θεραπευόμενων, που αποκτά τη μορφή ιστορίας και τελικά σεναρίου.
Θα παρουσιάσουμε τη διεργασία θεραπευτικής παράστασης με μια ομάδα με την οποία δουλέψαμε όταν διένυε τον τρίτο της χρόνο στο πρόγραμμα απεξάρτησης «Θησέας» και βρισκόταν στη φάση της επανένταξης. Η ομάδα αποτελούταν από επτά μέλη, 27-30 ετών και η παράσταση σηματοδότησε την αποφοίτησή τους. Τίτλος παράστασης: «Και οι επτά ήταν υπέρογκοι!»
Στην περίπτωση όπου το θεραπευτικό υλικό και οι προσωπικές ιστορίες των μελών αποτελούν τη μαγιά του σεναρίου της θεραπευτικής παράστασης, οι βασικοί στόχοι της διεργασίας είναι:
Επεξεργασία του υλικού: να επιτραπεί στο συμμετέχοντα να βρει έκφραση για το υλικό του και να ανακαλύψει τα μέσα για την επεξεργασία του.
Εμπλοκή του «πάσχοντος» σώματος σε δράσεις όπου το σώμα πρωταγωνιστεί, αλλά με υγιή και ενεργητικό τρόπο, περνά από την παθητικότητα της χρήσης στη δημιουργική δράση
Αφύπνιση της δημιουργικής φαντασίας μέσα από την κατασκευή ενός θεατρικού σεναρίου και μιας παράστασης.
Διαχείριση του άγχους που γεννά η διεργασία, επίλυση προβλημάτων και διαχείριση συγκρούσεων που προκύπτουν στη διαδικασία.
Ενίσχυση των δεσμών και της δυναμικής της ομάδας μέσα από την κοινή προσπάθεια για έναν δημιουργικό στόχο
Κοινοποίηση της νέας ταυτότητας των μελών
με έναν συμβολικό τρόπο, όπου τα άτομα εκτίθενται πια επειδή δημιουργούν και όχι επειδή «παθαίνουν».
ΜΕΘΟΔΟΣ – ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Η διεργασία της θεραπευτικής παράστασης αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε σε 14 συναντήσεις.
Συναντήσεις 1, 2: Χρησιμοποιήσαμε μία τεχνική της δραματοθεραπείας που στηρίζεται στην παροχή ενός ερεθίσματος που θα οδηγήσει στην κατασκευή μιας ιστορίας από τον θεραπευόμενο – μέθοδος κατασκευής ιστοριών. Με αυτό τον τρόπο οι θεραπευόμενοι μπορούν να αποκαλύψουν μια πληροφορία της προσωπικής τους ιστορίας, να κάνουν συσχετίσεις του ερεθίσματος με τη δική τους ζωή και να αναγνωρίσουν εκεί σχέσεις πραγματικές ή φανταστικές που τους αφορούν στην παρούσα φάση.
Ως ερεθίσματα, χρησιμοποιήσαμε επτά προτάσεις, δανεισμένες από εφημερίδες και περιοδικά free press. Τόσο η επιλογή των προτάσεων όσο και η διανομή τους στα μέλη της ομάδας έγινε τυχαία. Αυτό έγινε ώστε να δημιουργηθεί, με τη μικρότερη δυνατή κατεύθυνση, ο χώρος για αυθόρμητη έκφραση των θεμάτων που απασχολούσαν τα μέλη εκείνη τη στιγμή. Οι προτάσεις ήταν:
«Ξεκίνησα αυτό το ταξίδι με μελαγχολική διάθεση, αλλά..»
«Με λίγα λόγια, αυτό που μου έλειπε…»
«Είμαι παιδί της πόλης, βγήκα κατευθείαν στους δρόμους χωρίς να φοβάμαι τίποτα»
«Νόμιζα ότι εκείνο το βράδυ δε θα τελειώσει ποτέ»
«Στο τέλος του δρόμου, στρίψε αριστερά»
«Τελικά, όλα έγιναν όπως τα είχα προβλέψει»
«Θα με παντρευτείς;»

Η οδηγία ήταν να γράψει ο καθένας μια ιστορία με αφορμή την πρόταση που επέλεξε, περιλαμβάνοντάς την στην αρχή, τη μέση ή το τέλος της ιστορίας του.
Συναντήσεις 3, 4: Διαβάστηκαν οι ιστορίες και συζητήσαμε το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός σπονδυλωτού σεναρίου βασισμένου σε αυτές. Οι περισσότερες, περιείχαν διαλόγους και σκηνές που αφορούν καθημερινούς ανθρώπους που αντιμετωπίζουν ζητήματα και καταστάσεις, οικείες σε όλους. Το χαρακτηριστικό είναι ότι όλοι τους επιχειρούν μια μετάβαση, μια αλλαγή, μια μετακίνηση. Αυτό, είναι και το θέμα της ομάδας, η φάση στην οποία βρίσκεται, η συναισθηματική και πρακτική ολοκλήρωση μιας μεταβατικής διαδικασίας. Αποφασίσαμε έτσι, να χρησιμοποιήσουμε ως θεματικό και χρονικό άξονα του έργου μία μετακόμιση, σκηνή που αναφερόταν σε μία από τις ιστορίες.
5η συνάντηση: Τελική διαμόρφωση του σεναρίου. Ένας κοινός προβληματισμός που μοιράστηκαν τα μέλη μέσα από τις ιστορίες τους, ήταν τα εργασιακά ζητήματα, η εξεύρεση εργασίας, οι σχέσεις με τους εργοδότες. Τους προτείναμε να γράψουν από μία μικρή σκηνή που εκτυλίσσεται σε εργασιακό χώρο. Καταλήξαμε με βάση τις ιστορίες σε μία σπονδυλωτή σεναριακή δομή με επτά σκηνές, όπου τα μέλη υποδύονται ανθρώπους της καθημερινότητας, ίσως και τους ίδιους τους εαυτούς τους.
Η μετακόμιση
Το πρώτο βράδυ στο σπίτι – το όνειρο
Το πρώτο πρωινό στο σπίτι – καθημερινές ιστορίες στην πόλη
Κυνήγι εργασίας
Η πρόταση γάμου
Η περιπλάνηση – σταθμοί στο ταξίδι της ψυχοπνευματικής αναζήτησης
Η εγκατάσταση

6η – 12η συνάντηση: Αυτοσχεδιασμοί και πρόβες πάνω στο σενάριο. Τα μέλη συμμετέχουν ενεργά στη διανομή των ρόλων, στις βελτιώσεις του σεναρίου, στον σχεδιασμό του σκηνικού, στην ενδυματολογική προσέγγιση και στη μουσική επιμέλεια.
13η & 14η συνάντηση: Στήσιμο της παράστασης στο θέατρο, τεχνικές πρόβες, τελευταίες διορθώσεις.
ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ.
Μετά την παράσταση χορηγήσαμε στα μέλη ένα ερωτηματολόγιο με το οποίο διερευνήσαμε το βίωμά τους ως προς τη διεργασία της θεραπευτικής παράστασης. Τα μέλη:
Χαρακτήρισαν ως πιο ενδιαφέρουσα τη φάση του στησίματος της παράστασης, λόγω της δημιουργικότητας, του χιούμορ και της συνεργασίας που αναπτύχθηκαν στη διάρκειά της.
Βίωσαν πολύ θετικά τη συγγραφή του σεναρίου γιατί ένιωσαν ότι έχουν επιλογή στο περιεχόμενο του έργου και διότι το αποτέλεσμα ήταν απροσδόκητα ενδιαφέρον
Ένιωσαν πολύ μεγάλη χαρά και ικανοποίηση για το ότι κατάφεραν να αναλάβουν κάτι και να το ολοκληρώσουν. Το ενδιαφέρον τους για το θέατρο ενισχύθηκε.
Ενδυναμώθηκαν από το γεγονός ότι μέσα από την παράσταση μίλησαν για το παρελθόν με συμβολικό τρόπο και εξοικειώθηκαν με το μέλλον με σοβαρότητα μα και σάτιρα. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χ.: «μπαίνω σε μια καινούρια φάση, πιο ήρεμη, πιο αληθινή, με περισσότερη ευθύνη βέβαια. Η ζωή μου από εδώ και πέρα θέλω να είναι χαλαρή και ήρεμη, αλλά και χαρούμενη, όπως και παιχνιδιάρικη, αλλά βέβαια και ζωντανή όπως και γεμάτη, σαφώς βέβαια με εκπλήξεις, ποτέ με ρουτίνα και σε καμιά περίπτωση με μιζέρια. ΟΠΩΣ ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ!»

Η μετάβαση της ομάδας από το πρόγραμμα στην κοινωνία εκφράστηκε σεναριακά με τον εύστοχο συμβολισμό του χρονικού μιας μετακόμισης. Ο χρονικός άξονας παρελθόν - παρόν – μέλλον, στο συγκεκριμένο εγχείρημα, αφορά τόσο τη θεατρική περιπέτεια των ρόλων όσο και την προσωπική περιπέτεια των θεραπευόμενων. Τα θεατρικά πρόσωπα, βιώνουν μια περιπέτεια κατά τη διάρκεια μιας μετακόμισης: από το σπίτι του παρελθόντος και μέσα από τις αναζητήσεις του παρόντος, οδηγούνται στη μελλοντική τους εγκατάσταση σε μια νέα εστία.
Τα μέλη της ομάδας έχουν ένα παρελθόν που κυριαρχείται από την εξάρτηση και, τα τελευταία τρία χρόνια από την προσπάθεια απεξάρτησης και θεραπείας. Το μέλλον τους χαρακτηρίζεται από μια καινούρια αρχή σε ένα νέο πλαίσιο, το κοινωνικό πλαίσιο που έχουμε όλοι ως σημείο αναφοράς∙ το παρόν, είναι η ομάδα, η παράσταση, η μετάβαση από το ένα σημείο στο άλλο μέσω μιας συμβολικής, δημιουργικής δράσης.
Οι νέοι ρόλοι ζωής των μελών – εργαζόμενος, σύντροφος, φροντιστής ενός σπιτιού, κ.ά. – έγιναν αντικείμενο επεξεργασίας μέσα από την υπόδυση θεατρικών ρόλων. Πολλές σκηνές αποτέλεσαν πρόβα ζωής για τα μέλη σε καταστάσεις ελάχιστα οικείες, όπως η σκηνή όπου ένα μέλος περνάει από συνέντευξη για πρόσληψη. Δόθηκε έτσι η ευκαιρία να αναδυθούν φόβοι, αγωνίες, όνειρα, φαντασιώσεις και ερωτήματα για τη νέα ζωή: Θα γίνω αποδεκτός; Θα τα καταφέρω στην προσωπική μου ζωή; Να λέω ότι είμαι πρώην χρήστης; Τι άλλο είμαι, τι άλλο κομίζω σε μία σχέση εκτός από την εμπειρία της χρήσης και της απεξάρτησης;
Στη θεραπευτική παράσταση, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον των προσωπικών ιστοριών μπλέκονται με τις θεατρικές ιστορίες με έναν μαγικό τρόπο. Θεωρούμε ότι η διεργασία αυτή είναι μια πολυεπίπεδη δραστηριότητα που παρέχει πολλά ερεθίσματα και ευκαιρίες στα μέλη ενός προγράμματος απεξάρτησης να αναπτύξουν νέες δυνατότητες, να δοκιμάσουν νέες ευθύνες και τρόπους συνεργασίας, να εκθέσουν τον εαυτό τους με έναν επανορθωτικό δημιουργικό τρόπο και μέσα από το μεταβατικό θεατρικό χώρο, να διεκδικήσουν τον προσωπικό και κοινωνικό τους χώρο ως ισότιμα μέλη του ευρύτερου κοινωνικού γίγνεσθαι.
Βάββα Β., Φουτρή Αφ.
Δραματοθεραπεύτριες
Αναρτημένη εργασία στο 2ο Μονοθεματικό Συνέδριο Ψυχιατρικής: Εξαρτήσεις και συννοσηρότητα (Μάρτιος 2010)

Η ΔΡΑΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΔΡΑΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ;
Δραματοθεραπεία είναι η χρήση διαδικασιών και εργαλείων που συνιστούν το δράμα, όπως η μεταφορά, ο συμβολισμός, η αφήγηση ιστοριών, το role-play, και οι αυτοσχεδιασμοί, με θεραπευτικό στόχο. Ο στόχος αυτός, μπορεί να είναι ανάλογα με το αίτημα των μελών και τη δυναμική της ομάδας, η προσωπική ανάπτυξη, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, η διερεύνηση και υιοθέτηση πιο λειτουργικών συμπεριφορών, η ανάπτυξη κοινωνικών και διαπροσωπικών δεξιοτήτων, η συναισθηματική έκφραση, η αποδοχή του εαυτού, η βελτίωση των σχέσεων, η ενδυνάμωση της αποφασιστικότητας και της ικανότητας λήψης αποφάσεων. Όλα τα παραπάνω, δοκιμάζονται στο ασφαλές και ευέλικτο πλαίσιο της ομάδας.
Ο δραματοθεραπευτής, μέσα από τη βιωματική προσέγγιση, συνοδεύει το μέλος της ομάδας στη διερεύνηση του τραύματος, της συναισθηματικής δυσφορίας, της νόσου, των σχέσεων, των προβλημάτων.
ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΕΝΤΑΞΟΥΜΕ ΤΗ ΔΡΑΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ;
Η δραματοθεραπεία αποτελεί μια αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδο για πληθυσμό τοξικοεξαρτημένων, γιατί:
• Η χρήση ουσιών έχει (και) μεταφορική σημασία
• Η χρήση ουσιών διέπεται από πολλά πολιτισμικά, εθνολογικά και μυθολογικά στοιχεία
• Η χρήση ουσιών είναι μια ψυχοσωματική αντίδραση στον ψυχικό πόνο και το τραύμα και η δραματοθεραπεία μια μέθοδος που εμπλέκει στη θεραπευτική διαδικασία εξίσου το σώμα και την ψυχή
• Η δραματοθεραπεία είναι ένα καλό μέσο διασύνδεσης του σώματος και της συναισθηματικής κατάστασης. Συχνά το εξαρτημένο άτομο έχει κατακτήσει τη συναισθηματική ανάπτυξη και ωρίμανση που αναλογεί στην ηλικία έναρξης της χρήσης ουσιών. Μέσα από τη δραματοθεραπευτική προσέγγιση, με την αφήγηση, την ενσωμάτωση, την προβολή και την ανάληψη ρόλων, ο θεραπευτής και η ομάδα συναντούν το (κάθε) μέλος εκεί που βρίσκεται και το βοηθούν να εξελίξει τη συναισθηματική του ωρίμανση.
• Η δραματοθεραπεία είναι μια μέθοδος που αξιοποιεί το φαινόμενο του acting out ως μέσο εκδραμάτισης αρνητικών συμπεριφορών, όπως για παράδειγμα η αναζήτηση ναρκωτικών ουσιών. Η ομάδα θα εμπεριέξει την εκδραμάτιση, ώστε το μέλος να αποφορτιστεί, χωρίς να διακινδυνεύσει.
• Η δραματοθεραπεία εμπεριέχει το παιχνίδι και τη δημιουργικότητα, ενίοτε δε και τη χαρά, προσφέροντας ένα πρόσφορο έδαφος για την έκφραση των μελών, τα οποία συχνά είναι άτομα με μεγάλη ευαισθησία, δημιουργικότητα και φαντασία. Γίνεται έτσι, βίωμα, το ότι αυτές οι θετικές εκφράσεις της ζωής, υπάρχουν και χωρίς τη χρήση ουσιών.
• Όσον αφορά το πέρασμα του εξαρτημένου από τις θεραπευτικές φάσεις, η δραματοθεραπεία μέσω τελετουργικών στοιχείων (επανάληψη, διαβατήριες εκδηλώσεις) παρέχει το κατάλληλο πλαίσιο για τη διαδοχή των φάσεων αυτών. Επιπλέον, προτείνει τρόπους υποκατάστασης παθολογικών ατομικών τελετουργιών (χρήση) με υγιείς, δημιουργικές και συλλογικές τελετουργικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με την Jennings, δεν υπάρχει κοινωνία που να μη χρησιμοποιεί την τελετουργία για κάποια γεγονότα που αφορούν την αλλαγή…όταν προσδίδουμε τελετουργική μορφή σε ένα γεγονός, κάνουμε μια συμβολική δήλωση με δραματική μορφή σε μια κοινή γλώσσα κατανοητή από τους συμμετέχοντες…Οι τελετουργίες έχουν σχέση με τη μετάβαση από τη μια κοινωνική κατάσταση στην άλλη, επομένως μας καθοδηγούν στη δική μας πορεία των αλλαγών με πολύ συγκεκριμένο τρόπο.
• Η ομάδα δραματοθεραπείας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόβα ζωής για τα μέλη, πριν αυτά επανενταχτούν και αφομοιωθούν στην κοινωνία. Έχουν έτσι την ευκαιρία να δοκιμάσουν και να αποδεχτούν τους νέους τους ρόλους, να συσχετιστούν με το περιβάλλον τους και να μεταφέρουν τα νέα αυτά στοιχεία στην κοινωνική τους ζωή εκτός θεραπευτικής ομάδας. Ο ρόλος που δοκιμάζεται από την πρώτη στιγμή ένταξης στην ομάδα είναι ο «καθαρός εαυτός».
• Η δραματοθεραπεία διδάσκει τους συμμετέχοντες να μη μιλούν απλά για τη ζωή τους αλλά να δράσουν και να την αναμορφώσουν, πρώτα σε πλαίσιο ομάδας και στη συνέχεια στην πραγματική ζωή….
Βίκυ Βάββα
Δραματοθεραπεύτρια

Ο «Θησέας» βγαίνει στο δρόμο και αναζητά ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ… Μετά την επανένταξη ΤΙ;

*ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ*

Η ταυτότητα του πρώην χρήστη στο επίκεντρο κοινωνικών αντιθέσεων και ομοιοτήτων.



Γεγονός αποτελεί η κλιμάκωση των κοινωνικών αναταραχών κατά την τελευταία δεκαετία παγκοσμίως. Στην Ελλάδα του 2010, η μαζική είσοδος μεταναστών από τα σύνορα αλλά και ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός χρηστών ναρκωτικών ουσιών αποτελούν μόνο ένα μέρος ενός γενικότερου κοινωνικού προβληματισμού που φέρνει σε πρώτο πλάνο την έννοια της σύγκρουσης. Σύγκρουση ανάμεσα σε ποιους;

… Ανάμεσα σε κυρίαρχες ομάδες και σε ομάδες που στερούνται εξουσίας; Ανάμεσα σε πλειονότητες και μειονότητες; Ανάμεσα σ’ εκείνους που αποτελούν το σύνολο των «φυσιολογικών» ανθρώπων, των αρμονικά ενσωματωμένων στο σύστημα και σ’ εκείνους που παρεκκλίνουν με την υιοθέτηση κοινωνικά μη επιθυμητών και επικίνδυνων συμπεριφορών;

Ας υποθέσουμε ότι ΕΣΥ ανήκεις στην κατηγορία των «φυσιολογικών» και έρχεσαι σε επαφή με έναν πρώην χρήστη ή έναν οικονομικό μετανάστη (από Κίνα, Πακιστάν, Αφρική κτλ.) σε ποιο βαθμό από το 1 (Ναι) έως το 7 (Όχι) θα μπορούσες να:

• Να τον/την παντρευτείς

• Να κάνεις δεσμό

• Να δημιουργήσεις στενή φιλία

• Να κάνεις παρέα, να συναναστραφείς

• Να προσλάβεις για δουλεία

• Να συνεργαστείς στη δουλειά σου

• Να μείνεις στην ίδια πολυκατοικία

• Να τον/την δεχτείς ως γείτονες στην περιοχή που μένεις

• Να τον/την δεχτείς ως ισότιμους πολίτες

• Να τον/την δεχτείς ως εργαζομένους

• Να δεχτείς την ύπαρξη ενός θεραπευτικού κέντρου απεξάρτησης ή υποστήριξης μεταναστών στη γειτονιά σου


Η ανάγκη μας να καταγράψουμε τη στάση – απόσταση του κόσμου απέναντι σε ομάδες κοινωνικά περιθωριοποιημένες στοχεύει στο να προβληματίσουμε και να προβληματιστούμε σχετικά με τους ρόλους αλλά και τη στάση ζωής που θα υιοθετήσουμε με την είσοδο μας στην επανένταξη και άρα στην κοινωνία.

Βγήκαμε λοιπόν στο δρόμο με το Νίκο, τον Αντώνη, το Γιάννη και την Αθηνά, με όραμα να γίνουμε μικροί ερευνητές και να ερεθίσουμε έστω για λίγο την αντίληψη του κόσμου σε σχέση με θέματα που αφορούν την δική μας κοινωνική ομάδα σε αντιδιαστολή με την ομάδα των μεταναστών, οι οποίοι αποτελούν εξίσου αποδέκτες κοινωνικού στιγματισμού. Σημειώνουμε εδώ ότι ο όρος στίγμα αντιστοιχεί στην έννοια της ΥΠΟΤΙΜΗΣΗΣ της ταυτότητας μιας ομάδας βάσει συγκεκριμένων χαρακτηρολογικών στοιχείων.

Μοιράσαμε τo παραπάνω ερωτηματολόγιο σε 119 άτομα (48 άνδρες & 71 γυναίκες) που συναντήσαμε στην περιοχή του δήμου Καλλιθέας και Ν. Σμύρνης και η ανάλυση των αποτελεσμάτων αποκαλύπτει πως το 94% του δείγματος ΔΕΝ γνωρίζει την ύπαρξη του σωματείου αντιμετώπισης της εξάρτησης ΘΗΣΕΑΣ. Αναφορικά με ζητήματα αποδοχής στον κοινωνικό και ιδιωτικό τομέα, οι ιδεολογικές κατευθύνσεις του κόσμου συνοψίζονται ενδεικτικά μέσα από τους παρακάτω πίνακες και γραφήματα:
Παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των απαντήσεων τοποθετείται θετικά απέναντι σε πρώην χρήστες ναρκωτικών ουσιών όσον αφορά την ευρύτερη κοινωνική σφαίρα, η οποία αντιστοιχεί σε θέματα συνεργασίας και αποδοχής στον επαγγελματικό τομέα αλλά και σε θέματα ισότητας. Η αρνητική στάση που καταγράφεται στην μωβ απόχρωση του πίνακα, παρ’ ότι αποτελεί ένα μικρό σχετικά ποσοστό εκπροσωπεί ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικιακής κατηγορίας (35 και άνω). Γεγονός που γίνεται εμφανές και από τον παρακάτω πίνακα:
 
1 = Ναι 7 = Όχι → όσο μεγαλύτερος ο μέσος όρος, τόσο περισσότερο αρνητική είναι η στάση όσον αγορά την ευρύτερη κοινωνική σφαίρα.


• < 4 = Αρνητική στάση

• 4 = Ουδέτερη στάση

• > 4 = Θετική στάση

• Όπου Ν αντιστοιχεί ο αριθμός των ατόμων που απάντησαν (Δείγμα).
 

Συνεπώς, άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας τείνουν προς μία περισσότερο ουδέτερη και κάποιες φορές αρνητική στάση απέναντι σε πρώην χρήστες ενώ μικρότερες ηλικιακές κατηγορίες υιοθετούν μια ξεκάθαρα θετική στάση. Θετική καταγράφεται και η τοποθέτηση του κόσμου απέναντι σε θέματα κοινωνικής ένταξης των μεταναστών.

Aυτό όμως που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι τα αποτελέσματα αντιστρέφονται όταν από την κοινωνική σφαίρα περνάμε στην προσωπική. Σύμφωνα με το παρακάτω γράφημα το μεγαλύτερο ποσοστό του κόσμου διστάζει να τοποθετηθεί θετικά σε ένα υποθετικό σενάριο δεσμού ή γάμου με πρώην χρήστη ουσιών.


Οι απαντήσεις επηρεάζονται και πάλι από την ηλικία καθώς άτομα ηλικίας 18-24 είναι περισσότερο θετικοί απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ενώ όσο η ηλικία αυξάνει τόσο πιο αρνητικές γίνονται οι απαντήσεις του κόσμου σχετικά με το αν θα μπορούσε να κάνει γάμο ή δεσμό με πρώην χρήστη.

1 = Ναι 7 = Όχι → όσο μεγαλύτερος ο μέσος όρος, τόσο περισσότερο αρνητική είναι η στάση όσον αγορά την ευρύτερη κοινωνική σφαίρα.


  • < 4 = Αρνητική στάση

• 4 = Ουδέτερη στάση

•  > 4 = Θετική στάση

• Όπου Ν αντιστοιχεί ο αριθμός των ατόμων που απάντησαν (Δείγμα).


Ο παραπάνω πίνακας επίσης αποκαλύπτει πως όσον αφορά στους μετανάστες η στάση του κόσμου σε σχέση με την ενδεχόμενη ανάπτυξη σχέσης σε ένα πιο προσωπικό επίπεδο είναι αρνητική είτε ανήκει στην ηλικιακή κατηγορία των 20 είτε σ’ εκείνη των 40.


Συζήτηση

Τα παραπάνω αποτελέσματα πυροδότησαν έντονες αντιδράσεις στην ομάδα μας. Η θετική στάση του κόσμου σε θέματα επαγγελματικής και κοινωνικής αποδοχής ήταν ένα αναμενόμενο γεγονός, το οποίο απλώς επιβεβαιώθηκε. Εδώ, ας μην αγνοήσουμε το ενδεχόμενο κάποιες απαντήσεις να εκφράζουν περισσότερο την κοινωνικά επιθυμητή συμπεριφορά και λιγότερο αυτή που συναντάμε στην καθημερινή πρακτική. Παράλληλα, η επιφύλαξη του κόσμου σε μια μελλοντική προοπτική ανάπτυξης προσωπικής επαφής που θα μπορούσε να οδηγήσει σε γάμο με πρώην χρήστη, αποτελεί μια άκρως κατανοητή και αναμενόμενη συμπεριφορά, αν αναλογιστούμε το μύθο αλλά και την σκληρή πραγματικότητα της εξάρτησης. Εκείνο που ίσως εξόργισε στην πρώτη ανάγνωση των απαντήσεων ίσως ήταν η συνειδητοποίηση ότι η αντιλήψεις ενός σημαντικού ποσοστού ανθρώπων είναι ίδια απέναντι σε πρώην χρήστες και μετανάστες.

Σ’ αυτό το σημείο έχει σημασία να αναρωτηθούμε πως εμείς οι ίδιοι που οργανώνουμε την έρευνα αντιμετωπίζουμε τους μετανάστες γύρω μας. Ο Νίκος, ο Αντώνης, ο Γιάννης, και η Αθηνά στοχάζονται και επιχειρηματολογούν για το αν οι μετανάστες είναι ισότιμοι ή υποτελείς μας, εγκληματίες ή απελπισμένοι, επικίνδυνοι ή φοβισμένοι, αυθάδεις ή καταπιεσμένοι, θύτες ή (απλώς) θύματα … ;

Αρκεί να αναλογιστούμε πως ο καθένας από μας συνηθίζει να κρατά αποστάσεις από οποιαδήποτε ομάδα παρουσιάζει διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτή στην οποία ο ίδιος ανήκει (π. χ διαφορετική φυλή, κουλτούρα, φιλοσοφία ζωής). Το παράξενο, ή αλλιώς ξένο, πάντοτε σε πρώτη φάση τρομάζει, με εξαίρεση βέβαια όλους εκείνους που είναι προικισμένοι με περίσσεια περιέργεια που μπορούν να περάσουν στην επόμενη φάση και να παίξουν με «ομοιότητες και διαφορές». Γιατί οι καθημερινές ιστορίες αποδεικνύουν πως όπως ακριβώς το οικείο γίνεται εύκολα μη οικείο, αντιστρόφως και το μη οικείο μπορεί ευκόλως να γίνει οικείο!

Έτσι και οι μικροί ερευνητές μας ανακάλυψαν μέσα από αυτό το ταξίδι πως όσο μακριά κι αν έμοιαζαν όλοι εκείνοι που κυκλοφορούν ανάμεσα μας με διαφορετικό χρώμα, με ακατανόητη γλώσσα, με αλλόκοτη θρησκεία ή με μαντίλα στο κεφάλι, εν τέλει μοιράζονται το ίδιο στρατόπεδο. Χρησιμοποιώ σκοπίμως τη λέξη στρατόπεδο, η οποία παραπέμπει σε μάχη γιατί όντως περί μάχης πρόκειται. Οι κοινωνικές συγκρούσεις ακολουθούν συχνά πολεμικές τεχνικές ιδίως αν φέρουμε στο νου μας εικόνες συμπλοκής μεταξύ αστυνομικών – ναρκομανών, «χρυσαυγιτών» (μέλη της Χρυσής αυγής) - μεταναστών αλλά και πιο έμμεσες μορφές αντιπαράθεσης μέσω προσφωνήσεων όπως «πρεζόνι», «Αλβανέ» κτλ.

Βγαίνοντας, στις 31 Ιανουαρίου από την κοινότητα του «Θησέα» στην κοινωνική πραγματικότητα αναρωτιόμαστε αν τα 119 άτομα που συναντήσαμε μέσα από αυτή την έρευνα αντιπροσωπεύουν το ευρύτερο κλίμα που επικρατεί απέναντι στην ταυτότητα ενός πρώην χρήστη και αν θα υπάρχουν αποκλίσεις προς τα πάνω (θετική κατεύθυνση) ή προς τα κάτω (αρνητική κατεύθυνση). Αναρωτιόμαστε και για την δική μας στάση όταν βρισκόμαστε σε αλληλεπίδραση με άλλες κοινωνικές κατηγορίες, πως θα διαχειριστούμε καταστάσεις όπου θα βρισκόμαστε σε θέση ισχύος (π. χ ως έλληνες απέναντι σε μετανάστες) ή σε δυσμενή θέση (π. χ ως πρώην χρήστες απέναντι σε άτομα που στερούνται τέτοιων εμπειριών).

Μέσα από αυτή την έρευνα και την εξωτερίκευση των βαθύτερων σκέψεων μας επιδιώκουμε να μεταδώσουμε και σε σένα ένα μέρος αυτού του προβληματισμού ώστε να αναλογιστείς τις περιπτώσεις όπου διατηρείς αποστάσεις ασφαλείας από κάποιους ανθρώπους ή ομάδες ανθρώπων… κάποιες είναι σίγουρα δικαιολογημένες, είναι όμως όλες;

Κλείνουμε με τη δήλωση ότι η ταυτότητα και ο χαρακτήρας του καθένα από μας προσδιορίζεται από ένα σύνολο χαρακτηριστικών, άλλοτε αλληλοσυμπληρούμενων και άλλοτε αλληλοσυγκρουόμενων. Εσύ μπορεί να είσαι ο Γιώργος (…), να είσαι έλληνας, να είσαι καλλιτέχνης, να είσαι αθλητής, να είσαι φοιτητής ή εργαζόμενος, να είσαι δημόσιος ή ιδιωτικός υπάλληλος, να είσαι ένας υπέροχος ή ένας άτσαλος χορευτής, να είσαι ένας ευαίσθητος ή αναίσθητος άνθρωπος, να είσαι καλός φίλος ή κακός σύντροφος … Συνεπώς το μόνο σίγουρο είναι ότι κι εγώ δεν είμαι μόνο πρώην χρήστης!

Εμμανουελα Κρασανάκ
Ψυχολόγος
Ομάδα έρευνας : Γιάννης, Αθηνά, Αντώνης, Νίκος